Azken urteotan milaka ikaslek lan nabarmena egin dute Txikipedian ia 9.000 artikulu izan ditzagun. Euren irakasleen gidaritzapean, milaka artikulu sortu dituzte, gertuko zein urruneko gaiak azalduz. Zorionez, Txikipedia hezkuntzarako tresna da gaur egun.

Baina ikasleek idatzitako testu horietako askok akatsak dituzte, gramatikan, ortografian edo azalpenari dagokionez. Horregatik Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak Txikipediako artikuluak zuzentzeko lehiaketa abiatu du 2025eko udan, ekainaren 24tik abuztuaren 31ra bitarte.

Txikipediako artikuluak zuzendu, puntuak lortu eta sari ederrak lortu nahi badituzu, hemen duzu lotura: https://eu.wikipedia.org/wiki/Atari:Hezkuntza/Lehiaketak/Txikipedia_zuzendu. Txikipediako irakurleek eskertuko dizute!

Gehiago irakurri

Amaitu da Gure arbasoak eboluzioaren gaineko Ikusgelaren bideo-sortaren lehen denboraldia. Galder Gonzalez wikilaria izan da sortako gidoilaria eta aurkezlea.

Eboluzioa, maiz, zelulatik gizakirako norabidean azaltzen da, eskaileraren metaforarekin ikuspegi faltsu bat emanez (gizakia da eboluzioaren helburua).  Sail honetan eskailera albo batera utzi da, eta beste metafora hobe bat bilatu da: zuhaitza. Pentsa hosto bat espezie bat dela. Izan daiteke gizaki bat, sagu bat, onddo bat edo kaktus bat. Hosto horretatik izaki bizidun guztien zuhaitzera bidaia bat abiatu du lehen denboraldiak. Hau da, eboluzioa orainalditik iraganera ikusten joan gara sail honetan, gizakian hasi, eta atzeraka, gero eta bidaide gehiago aurkituz.

Bideo guztiak: Wikipedia / Youtube / Peertube

Hau da giza eboluzioa ulertzeko bildumaren lehen denboraldiak proposatutako bidea, eta bideo bakoitzean aipatzen diren Wikipediako artikuluak: 

Eduki aholkularitzan EHUko Kultura Zientifikoko Katedrako adituen laguntza izan dugu eta bideoak Hiru Damatxo ekoiztetxeak egin ditu.

Orain, bigarren denboraldia martxan jartzeko unea heldu da.

Gehiago irakurri

EWKEk eta Talaios Kooperatibak bosgarren ikas-egoera argitaratu dugu, “Bideojokoen munduan barneratzen” izenekoa. Etorkizun utopiko edo distopikoak pentsatu, bideojokoekin lotu eta euskaraz dagoen eskaintza aztertzetik abiatzen da ikas-egoera. Game Erauntsiaren laguntzarekin, euskarazko bideojokoen ingurukoak Wikipedian idatzi eta ikasleek aukera izango dute Luanti erabilita euren mundua diseinatzeko.

Gehiago irakurri

Azken urteotan aldaketa nabarmena bizi dugu hezkuntzan, eta ikas-egoerak ikasleen konpetentzien inguruan sortutako aldaketa horren lekuko dira. Horregatik, Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak, Talaiosen laguntzarekin eta HUHEZIren aholkularitzarekin Wikimedia darabilten ikas-egoera libreak argitaratzea erabaki dugu. Dagoeneko lehenengo laurak sarean ditugu, zure ikastetxean erabiltzeko prest, Wikikasi deitu dugun ekimenaren parte.

Gehiago irakurri

Orain bost urte DBHko ikasleek behar dituzten kontzeptuak Wikipedian lantzen buru-belarri jarri ginen, gure Hezkuntza Programaren baitan. Heziberri curriculum dekretua ikusita, bertan zehar-lerro gisa agertzen ziren emakumeari eta generoari buruzko hainbat kontzeptu. Ez dira, berez, ikasgai zehatz baten parte, baina zerrendan baziren. Eremu hau da gehien hazi dena azken bost urteotan, lehen baino 10 aldiz eduki gehiago baitugu… hala ere, borobildu ezinik gabiltza, gai batzuk lantzeko ezinean.

Egindakoa

Hobetu beharreko artikuluak biltzeko prozesuan 70 elementu aurkitu genituen, han-hemenka. Horietatik 46 egin gabe zeuden. Bai, hau zen proiektua hasi genuenean hutsunerik larriena. Artikuluen batezbestekoa 1.647 bytekoa zen, oso txikia. Gaur egun 17.705 byte dituzte artikuluek, eta soilik bederatzi falta zaizkigu egiteko. Baina hortxe gaude, horiei heltzeko zailtasunekin, orain dela bi urte. Falta diren artikuluak hemen daude, kolore gorriz: https://eu.wikipedia.org/wiki/Atari:Hezkuntza/Emakumea_eta_generoa. Artikulu oso orokorrak dira, baina aukera handiekin, emakume asko zerrendatu eta horien inguruko ezagutza handitzeko aukera ematen digutelako.

Falta dena

Goian aipatutako bederatzi artikulu horiez gain, badira beste bi artikulu garrantzitsu, tamaina ertaina dutenak, baina 30.000 bytetik gora beharko genituzkeenak: emakume eta feminismo. Bi artikuluak Wikipedia guztiek izan beharreko 1.000 artikuluen zerrendaren parte dira. Horiek ere hedatzea, funtsezkoa da guretzat.

Gehiago irakurri

Gure hezkuntza proiektua maratoia da, epe luzera begira. Artikuluak hobetu ditugu, pixkanaka, fakultatez fakultate eta wikilarion esfortzuarekin. Bada, ordea, azken sprintean hobetu den eremu bat: gorputz hezkuntza. Fakultate bakarra dago Euskal Herrian gorputz hezkuntzako gaiak lantzeko, Araban dagoen Kirol eta Hezkuntza Fakultatea. Eurekin izan gara proiektuaren hasieratik, kirolen inguruko artikuluak hobetzen saiatzen, baina azken urte honetan artikuluetan egindako hobekuntza nabarmena izan da, kirol olinpiko (ia) guztiak egoera bikainean utzita.

Pausoz pauso

Gorputz Hezkuntza ez da soilik kirola. Jarduera osasuntsuak eta gorputzaren ezagutza ere sartzen dira, anatomiari lotutako gaiekin, adibidez. Horregatik, zaila izan da corpus on bat sortzea eta horrekin aurrera joatea. Sei hilabetero egin dugun egoeraren azterketak grafiko hau eskaini digu:

Argi ikusten denez, artikulurik laburrenak ia desagertu dira, eta 15.000 bytetik gorako artikuluen igoera izugarria izan da azken urtean. Une honetan 20.000 eta 30.000 byte arteko artikuluak dira talderik handiena, hasieran ezinezkoa ematen zuena.

Artikulu txiki ugari zituen eremua zen. Batezbesteko tamaina 4.276 byte zen, eta 16.675 byte da oraintxe. Hau da, ia laukoiztu dugu artikuluen luzera. Kirol ezagun batzuek dute ardura: Futbol eta Olinpiar Jokoak artikuluek 50.000 bytetik gora dute jada, lehen aldiz.

Azken txanpa

Eta zer dugu, bada, egiteke? Une honetan, Wikipedia guztiek izan beharreko 1.000 artikuluen zerrendan eta gure hezkuntza programako zerrendan dauden bost artikulu ditugu borobiltzeke: judo, tabako, muskulu, kirol eta joko. Ez dira errazak, baina lorgarriak. Eta, gainera, Gorputz Hezkuntzak duen aniztasunaren berri ematen dute: kirolak, anatomia eta bizitza osasungarria. Animatuko al zara artikulu hauek hobetzera?

Gehiago irakurri

Matematikari buruzko artikuluan aipatzen genizuen bezala, orain 5 urte erronka bat ekin genion: DBHko ikasleek behar dituzten oinarrizko kontzeptu guztiak euskarazko Wikipedian kalitatez egotea. Biologian eta geologian 200 gai zerrendatu genituen, eta horiek hobetzen aritu gara, bereziki UPV/EHUko Zientzia eta Teknologia fakultateko ikasleekin, baina ez soilik. Kontsulta gehien dituzten artikuluetako batzuk daude kategoria honetan: Lurra, zelula, sumendi edo ekosistema, adibidez. Bost urte hauetan edukia laukoiztu dugu: 6.917 byte zen artikuluen batez bestekoa proiektuarekin hasi ginenean, eta 27.569 byte dira oraintxe, igoera nabarmena.

Nola geunden, nola gauden

Proiektua hasi genuenean, artikuluen erdia baino gehiagok 5.000 byte baino gutxiago pisatzen zuten. Gainera, 15 artikulu ez ziren existitzen. Gorputzeko sistemak edo Lurra artikulua bera datuen bilduma txikia ziren. Eboluzioari buruzko kontzeptuak han-hemenka zeuden, baina oraindik osatu gabe (gaur egun ere, eboluzio artikuluak hutsuneak ditu). Oso luze gisa sailkatuta (50.000 bytetik gora) 3 artikulu baino ez genituen une hartan.

Oso bestelakoa da egoera orain, 31 artikulurekin 50.000 bytetik gora eta artikulurik gabe 4.000 bytetik behera. Grafiko honetan bildu dugu 6 hilabetero egindako aurrerapenak.

Gainera, bideo bilduma berria abiatu dugu Ikusgela proiektuaren barruan, Aitor Cevidanes biologoarekin batera ekologia eta natura lotzen saiatzeko.

Egiteke duguna

Artikulu batzuk osatu behar ditugu oraindik, noski. Badira labur diren gutxi batzuk bilduman. Eta badira, gainera, Wikipedia guztiek izan beharreko 1.000 artikuluen zerrendan zein DBHko ikasleen zerrendan agertzen diren beste batzuk. Horien artean 9 artikulu hauek hobetzea izango litzateke gure uneko erronkarik handiena, bi zerrendatan, aldi berean, gora egiteko.

Artikuluen zerrenda ikusi edo hobetu nahi baduzu, hemen duzu lotura: https://eu.wikipedia.org/wiki/Atari:Hezkuntza/Biologia_eta_geologia.

Gehiago irakurri

Orain bost urte epe luzeko erronka bati ekin genion: DBHko ikasleek behar dituzten kontzeptu guztiak euskarazko Wikipedian txukun egotea. Horretarako Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politika Sailburuordetzaren laguntza izan genuen. Milaka izan dira gurekin batera erronka honetan parte hartu duten ikasle, irakasle eta wikilariak. Pixkanaka, erronkari eutsi eta lortu dugu. 2023 urtean borobiltzea proposatu dugu: DBHko ikasleek behar dituzten artikuluak eta Wikipedia guztiek izan beharreko 1.000 artikuluen zerrendan daudenak hartu, eta horiek guztiek 30.000 bytetik gora izatea izan da gure buruari jarri diogun erronka. Urtearen lehen erdia igaro den honetan, erronkaren egoerari begiratu behar diogu, eta lehen gaiarekin hasiko gara: Matematika.

Nola geunden, nola gauden

Proiektua hasi genuenean, DBHn ikasten diren 100 gai zerrendatu genituen. Horietatik 11 ez ziren existitzen euskarazko Wikipedian. Beste erdia (44) 2.000 bytetik beherakoak ziren, hau da, paragrafo pare bat zuten gehienez. Matematika zen, gainera, arlorik zailenetako bat hazkuntzarako: prosa errazagoa da historian edo biologian, matematikan maiz formula soilak izaten baitira azalpenaren funtsa. Artikuluen batezbesteko tamaina 4.246 byte zen.

Bost urte eta gero, artikulu guztiak sortuta ditugu, ez dago 3.000 byte baino laburragoa den artikulurik eta batezbesteko tamaina 13.185 da. Hau da, %210 hazi dira artikuluak. Histograma honetan ikus daiteke sei hilabetero egindako hobekuntza:

Artikuluen tamaina se hilabetero. Azken lerro urdinak 2023ko ekaineko egoera adierazten du. Ikusten denez, artikulu luzeak hazi dira, eta artikulu laburrak desagertu dira.

Gainera, Jakindun elkartearekin aritu gara matematikako bideoak askatu eta igotzen. Elkarlanari esker, hainbat artikuluak azalpen gehigarria dute bideo bidez, DBHko ikasleek maiz behar duten laguntza gehigarria eskainiz.

Egiteke duguna

Esan bezala, aurten jarri dugun erronka da DBHko ikasleek behar dituzten gaien eta Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen intersekzioan daudenak hobetzea. Bigarren zerrenda honetan “artikulu luze” gisa agertzeko 30.000 bytetik gora izan behar dute artikuluek. Funtsezko gaiak izanda, ariketa hau egingarria dela pentsatu genuen. Lerro hauek idazten ari garela, bost baino ez dira falta diren artikuluak erronka betetzeko: Pitagorasen teorema, azalera, zenbaki, pi (zenbakia) eta probabilitate, azken hau oso gertu.

Hala ere, bestelako artikuluak hobetzen ere lagun dezakezu, noski. Landuta artikulu guztien zerrenda ikusi nahi baduzu, hemen dago eskuragarri: https://eu.wikipedia.org/wiki/Atari:Hezkuntza/Matematika. Lortuko dugu!

Gehiago irakurri

Frisia, Irlanda eta Euskal Herriko wikilari eta irakasleak batuko dituen Erasmus+ proiektuaren formakuntza saioak egin ditugu egunotan Donostian. Hurrengo bi urteotan, Antiguako Luberri BHIko ikasleek Monaghan eta Leeuwardeneko ikasleekin batera gure herrietako emakumeen inguruan idatziko dute.

Frisiako Mercator European Research Centre, Algemiene Fryske Ûnderrjocht Kommisje (AFÛK) eta Learning Hub Friesland taldeen laguntzarekin, Erasmus+ proiektua abiatu dugu Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak eta Antigua-Luberri BHIk. Gurekin batera arituko dira Wikimedia Community Ireland eta Coláiste Oiriall irlandarrak. Helburua herrialde bakoitzeko emakumeen biografiak Wikipediara igotzea izango da, eta prozesu hori nola egin dugun azaltzen duen material pedagogikoa sortzea, Europako gainontzeko eskolatan erabili ahal izateko.

Lehen urratsak aurten Leeuwardenen eman bagenituen ere, irakasleen formazioaren txanda izan da 2022ko ekaineko azken astean, eta horretarako bildu gara Gipuzkoan lau egunez. Irakasle eta antolatzaileekin batera eztabaidatu dugu nola sortu artikuluak Wikipedian, zein den Copyrightaren garrantzia, emakumeen biografiekin egon ohi den desoreka edo hizkuntza batean ahots grabazioak egiteko erabili daitekeen softwarea. Gainera, mundu mailako beste proiektu batzuen ingurukoak entzun ditugu eta Zumaia BHIko Txikipedia proiektua azaldu diegu.

Irakasle eta antolatzaileekin inguruan egin daitezkeen beste kultura-jarduera batzuk ere antolatu ditugu. Erasmus+ proiektuaren helburuen artean museo eta artxiboekin lan egiteko aukera ere aztertu behar da. Horretarako Albaolan izan ginen, Hondalea bisitatu genuen eta Zumaian flyscharen inguruko argibideak izan genituen.

2023 eta 2024 urteetan hiru truke antolatuko ditugu hiru eskolen artean. Bakoitzean trukean doazen ikasleek beste herrietako emakumeen artikuluak sortu beharko dituzte, hala nola euren kulturari buruz ikasi. Lehenengo trukea 2023ko martxoan izango da, Monaghanera.

Gehiago irakurri