Gure familiako proiekturik ezagunena Wikisource da, egunero bisitatzen dugun Entziklopedia Askea. Baina baditugu ere bestelako proiektuak: Wikimedia Commons da munduko irudi libreen biltegirik handiena; edo Wikidata, datubase erraldoia; baita Wikhiztegia, hiztegi libre eleanitza sortzeko proiektua. Ezezagunagoa den Wikisource azaltzeko unea da: izan ere euskarazko domeinua eta izena jaso du, Wikiteka jaio da liburuaren egunarekin bat.
GLAM
Wikisource jatorrizko lanak igo eta transkribatzeko Wikimedia fundazioaren proiektua da. Liburutegi libre bat da, Wikipedian egon daitezkeen artikuluen osagarri, baina aukera asko zabaltzen dituena. Euskaraz ez dugu oraindik proiektu hau martxan, nahiz eta badiren “Wikisource eleanitza” deiturikoan euskarazko testu asko. Duen potentziala aztertu eta egin daitekeena ikasteko aukera izango dugu urtarrilaren 26an Donostiako Tabakaleran antolatu dugun ikastaroan.
Hasi gara, dagoeneko, Gabonetako zorion-agurrak jasotzen, eta baita 2018rako gure asmoak berritzen ere. 2018ari ekiteko gogotsu gaudenez geu ere, datorren urteko lanaz (EHUko Irakasle Eskolarekin batera egingo dugun lanari buruz) arituko natzaizue gaurkoan.
Euskal Haur eta Gazte Literatura wikiproiektua 2016an abiatutako egitasmoa da, eta Donostiako Irakasle Eskolako ikasleak dira wikiproiektu honen motorra. Triangelu forma duen motorra da, dena den. Batetik, esan bezala, Irakasle Eskolako ikasleak daude, Ibon Egaña irakaslea buru dutela. Bestetik, Donostiako Haur Liburutegia eta bertan lan egiten duten liburuzainak daude, eta triangeluaren hirugarren erpinean, Euskal Wikilarien Kultura Elkartea (EWKE) legoke. Baina zer funtzio betetzen du horietako bakoitzak?
Urtero ehunka proposamen berri aurkezten dira Durangoko Azokan: diskak, liburuak, aldizkariak, antzerkia… Azoka bat da, baina sortzaileak biltzeko gune bat ere bada. Urtero ehunka sortzailek euren proposamenak aurkezten dituzte Durangon, eta sortzaile horien guztien argazkiak ez ditugu libre, Euskarazko Wikipedian, adibidez, erabili ahal izateko. Azkue Fundazioarekin batera egoera honi buelta emateko soluzio bat eskainiko dugu aurten Durangoko Azokan bertan: Photocall bat. Kulturgileak animatu nahi ditugu bertan argazkia egitera, kultura libreki hedatu ahal izateko.
Euskararen Egunaren ospakizunekin bat eginez, Idazlezainak egitasmoa jendaurrean erakusteko ekitaldi berezi bat egingo da abenduaren 4an 19:00etan Donostian, Victoria Eugenia Club aretoan. Ana Malagon eta Iban Zaldua idazleek hitzaldi solasaldi bat egingo dute literatura, bibliotekak eta Internet gaien inguruan. Wikiliburutegiak proiektuaren erakusketa interaktiboa ere aurkeztuko da. Erakusketa ibiltari hau Durangoko azokan egongo da datorren abenduaren 8an Kabi@ gunean eta 2018an kultur etxeetan eta liburutegietan ibiliko da. Azkenik, Donostiako liburuzainek egindako lanaren ekarpena azalduko dute. Ekitaldi irekia izango da, baina Victoria Eugeniako leihatilan jaso behar dira gonbidapenak egunean bertan arratsaldeko 17:00etatik aurrera.
Euskal idazleei buruzko artikuluak sortzea, gaurkotzea, hobetzea eta ahalik eta hizkuntza gehienetara itzultzea da Idazlezainak proiektuaren xedea. Liburutegiek, zerbitzu publiko gisa, tokiko egileak (idazleak, ilustratzaileak, artistak…) babesteko eta sustatzeko bokazioa dute, haiek baitira gertaera literarioen muina eta iturburua. Egitasmo honetan, liburuzainek, liburuak zaintzeaz gain, idazleak ere zaintzen dituzte Wikipedian, haien artikuluak sortuz, gaurkotuta mantenduz eta ahalik eta hizkuntza gehienetan eskainiz.
Egitasmo honetan Donostia Kulturarekin batera Euskal Wikilarien Kultura Elkartea eta Euskal Idazleen Elkartea ibili dira. Edukien sorrerari dagokionez, Donostia Kulturako liburuzainak, Koldo Mitxelena Liburutegiko liburuzainak eta HABEko liburuzainak elkarlanean aritu dira.
Donostian ospatzen den Literaktum jaialdiak, literaturara hurbiltzeko modu ezberdinak proposatzen ditu: liburuak irakurriz, egileak ezagutuz, eztabaidetan parte hartuz… eta orain, baita Wikipediaren bitartez ere, sortzaileei eta hauen obrei buruzko artikuluak sortuz eta hobetuz. Azaroak 23an, Literaktum jaialdira etorriko diren idazleak Wikipedian sartzeko lantegia antolatuko da: nola egiten den ikasi nahi baduzu, zatoz Wikilantegira!
Literaktum, Donostia Kulturak literaturaren inguruan antolatzen duen jaialdia da. 2005ean izan zen lehen edizioa, beraz, 2017ko hau 13. edizioa izango da. Aurtengo gai nagusiak honakoak izango dira: Nobela eta historiaren arteko harremana, utopiaren indarra -eta haren itzal distopikoak- eta liburu ilustratua. Horien inguruan programa zabala antolatu da. Erronka berriei aurre egiteko asmoz, kolaboratzaile berriak bildu dira jaialdira, eta horien artean, bigarrenez, euskarazko Wikipedia.
Wikipediaren bitartez, Literaktum jaialdira etorriko diren egileak eta hauen idazlanak hobeto ezagutzeko modua proposatu nahi dizuegu. Nola? Artikuluak sortuz, hobetuz eta gaurkotuz.
Azaroak 23an, asteazkena, egingo dugu hori, 17:30-20:00 artean, Donostiako Alde Zaharreko Haur Liburutegian.
Wikilantegiari buruzko informazio zehatza Wikiproiektuan bertan topatuko duzue. Aurrez izena ematea ez da beharrezkoa baina bai komenigarria.
Literatur zalea baldin bazara eta Wikipedian editatzen baldin badakizu edo ikasteko gogoz bazaude, apuntatu ondo hitzordua!
- Non? Donostiako Haur Liburutegian
- Noiz? Azaroak 23, osteguna, 17:30-20:00 artean
- Zer? Literaturari buruzko Wikilantegia
-S.E.: Ei, aspaldiko! Zer moduz? Zertan zabiltza? Hemen lan egiten duzu?, galdetu zidan, atzo, Haur Liburutegian, topatu nuen lagun batek. Aspaldi ikusi gabe eta… bi hitzetan azaldu nahi izan nion egiten ari naizena.
-L.C.: Baaa… bai. Tira, autonomoa naiz, baina, besteak beste, hemen nabil, Haur Liburuaren Dokumentaziogunean, wikilari egoiliar gisa.
-S.E.: Wiki… zer? Neska, neska… Konturatzen zara gauza arraroetan ibiltzen zarela beti, ezta?, esan zidan lagunak.
Barre egin genuen, eta neurri batean arrazoi zuela aitortu behar izan nion. Nola esan… Batzuek zortea dute. Zertan lan egiten duten galdetzen dietenean, “Filosofiako irakasle”, edo “zirujau” edo “musikari” edo “abokatu” edo “lorezain” edo “arotz” edo “futbolari”, erantzutearekin aski dute (azken horiek, bereziki, zorte handia dute). Eta ados, lanbide horietako bakoitzaren atzean hamaika xehetasun ezkutatzen dira, baina abantaila hori dute, behintzat: euren lanbideaz galdetzen zaienean, ez dituzte 5 min. behar izaten azalpenak emateko.
Horregatik, blogeko sarrera hau baliatuko dut, gaurkoan, Liburutegien Eguna ospatzen dugun honetan, hain zuzen ere, wikilari egoiliarraren figuraren atzean dagoena zer den azaltzeko. Nolanahi ere, wikilari egoiliarrak eta wikilari egoiliarrak daude. Horrekin esan nahi dudana da, ez dela gauza bera Bartzelonako Museu Picasso-n edo Londresko British Museum-en edo… haur liburutegi batean egoiliar izatea; bakoitzak bere zereginak dituela, alegia. Hortaz, hemen -Donostiako Haur Liburuaren Dokumentaziogunean- egiten dudan lanaren berri emango dizuet jarraian.
Aurreko sarrera batean, WikiLiburutegiak egitasmoaren berri eman nizuen, eta baita WikiLiburutegiak egitasmoaren aterkipean martxan jarritako Idazlezainak izeneko ekimenaren berri ere. Donostiako liburuzainek (erakunde ezberdinetako 15 bat lagunek), Wikipediaren inguruko lantalde bat osatu dutela aipatu nizuen. Euskal idazleen eta ilustratzaileen artikuluak sortu, osatu eta eguneratzeko lantaldea da, eta neu ere zeregin horietan nabilela esan dezaket. Baina proiektuaren iturburura joko dut, nire egunerokoaren nondik norakoak azaltzeko.
Iaz, Donostia 2016 Fundazioaren eta Euskal Idazleen Elkartearen arteko hitzarmen bati esker, Haur eta Gazte Literaturaren inguruko proiektu bat jarri zen abian. Eta Donostiako Haur Liburutegia izan zen proiektu horretan aitzindaritza hartu zuena.
Iazkoa mugarri bat izan zen. 2016an, lehen euskal wikilari egoiliarra egon zen hemen, Donostiako Haur Liburuaren Dokumentaziogunean; Lore Agirrezabal izan zen, eta aurten nik hartu diot lekukoa. Euskarazko Wikipedian Haur eta Gazte Literaturarekin lotutako artikuluak sortzea, editatzea, osatzea eta eguneratzea izan da gure egitekoa. Horretarako, Haur Liburutegian bertan dagoen materiala erabili dugu: aldizkari espezializatuak, DVDak… eta baita liburuak ere, azken batean, hemen topatzen baitugu gure lan-tresna nagusia.
Zer egiten du wikilari egoiliar batek?
Wikilaria jakin-mina duen pertsona bat da; ikerlari edo kazetari moduko bat, informazioa bilatzen duena -iturri ezberdinak erabiliz-, artikuluak idatzi edo osatuko dituena, eta ondoren, ezagutza hori partekatzeko helburua duena. Nik, adibidez, kontaktuak egiten ditut: Euskal Idazleen Elkartearekin, Galtzagorri Elkartearekin, argitaletxeekin… jartzen naiz harremanetan, edo egileekin zuzenean. Zertarako? liburuen azalak, argazkiak eta ilustrazioak lizentzia askean utz ditzaten. Argitaletxe, idazle eta ilustratzaileengana jotzen dut, eta gero eta gehiago dira alderantzizko bidea egiten dutenak ere. Esan nahi dut, idazle batek, adibidez, bere Wikipediako artikulua irakurri eta zuzena ez den zerbait topatzen badu, adierazi egiten digula. Nolanahi ere, Wikipedia zer den eta nola funtzionatzen duen azaltzea garrantzitsua da. Wikipedia, komunitatean eraikitzen den entziklopedia bat da, eta ez norbere curriculuma zintzilikatzeko erakusleiho bat. Artikuluek erreferentziak behar dituzte, eta irudien baimenak ere arretaz kudeatu behar izaten dira.
Nobedade gisa, aurten, euskal idazleen ahotsen bildumatxo bat egiten ari gara. Hainbat euskal idazlerekin jarri gara harremanetan, eta hona, Donostiako Haur Liburutegira, etortzeko eskatzen zaie. Lan batzuk aukeratu zaizkie, eta lan horietako pasarteak irakurri dituzte Liburutegian. Pasarte horiek grabatu, editatu eta euskal Wikipediara igo ditugu, ondoren. Egileak bere burua aurkezten du, lehenik (minutu bat baino gutxiagoko iraupena dute audio hauek), eta aukeratutako liburuaren edo liburuen pasarteak irakurtzen dituzte, segidan. Azken hauek, minutu 1 eta 4 minutu arteko iraupena dute.
Apirilean hasi ginen grabaketekin, eta 22 euskal idazleren ahotsak jaso ditugu dagoeneko. Lotura honetan topatuko duzue orain arte grabatutako ahotsen bilduma: https://eu.wikipedia.org/wiki/Wikiproiektu:Haur_eta_Gazte_Literatura/Ekimenak
22 egileren ahotsak jaso ditugu, esan bezala: Juan Kruz Igerabide, Pako Aristi, Mariasun Landa, Bernardo Atxaga, Kirmen Uribe, Yolanda Arrieta, Pello Añorga, Tere Irastortza, Ana Malagon, Itxaro Borda, Harkaitz Cano, Uxue Alberdi, Xabier Olaso, Arantxa Iturbe, Iban Zaldua, Paddy Rekalde, Beatriz Chivite, Jon Iñaki Lasa, Jesus Mari Olaizola ‘Txiliku’, Martin Bidaur eta Felipe Juaristi idazleenak, eta baita Enkarni Genua antzezlearena ere. Eta aste honetan bertan, beste bi idazleren bisita jasoko dugu: Unai Elorriaga eta Miren Agur Meabe bizkaitarrak etorriko dira gurera.
Hasieran, ez genekien zer-nolako harrera izango zuen ekimenak, baina nik uste dut idazleak, oro har, gustura daudela emaitzarekin. Gero eta multimediagoak garen honetan, euskal idazleen lanak ezagutzera emateko beste aukera bat eskaintzen dugu honela, eta ‘pilula’ moduan zintzilikatzen ditugun audio labur horiek erakargarriak direla iruditzen zait.
Honela, Wikipediako edukiak osatzeaz gain, wikilari egoiliarrak Liburutegiko baliabideak hedatzen laguntzen du, Liburutegia bera ezagutzera emanez. Horrez gain, egileen eta erakundearen arteko harremanak sendotzen ditu, eta gauza bera gertatzen da argitaletxeekin ere. Honek guztiak, azken finean, euskal Haur eta Gazte Literaturari beste proiekzio bat ematen dio; euskaraz argitaratutako liburuak eta euskal kultura, oro har, munduko plazan jartzen laguntzen du Wikipediak. Eta are gehiago, kontuan izanik, mundu mailan bisita gehien jasotzen dituzten atarien artean dagoela Wikipedia.
Horregatik, interesgarria izango litzateke beste GLAM erakunde batzuk ere -hau da, beste Galeria, Liburutegi, Artxibo edo Museo batzuk ere- gisa honetako egitasmoetan parte hartzea eta euren azpiegituretan edo egoitzetan wikilari egoiliarrak hartzea.
Azaroak 15ean, 948 Merkatua Wikilantegia egingo dugu Iruñean. Nafarroako arteen merkatuaren lehen edizioan, Wikilari bolondres talde bat arituko da diziplina artistiko ezberdinetako eragile eta elkarteei buruzko informazioa Wikipediaratzen.
Wikipedia entziklopedia askea eta kolaboratiboa da. Idazteko prest dagoen edonork, arau batzuk beteta, editatu dezake bertan. Wikilantegi edo edizio lantegiak (edit-a-thon gisa ere ezagunak), Wikilarien topaguneak dira. Gai jakin bat aitzakia gisa hartuta, auzolanean gai horri buruzko artikuluak sortu eta osatzeko topaketak. Wikipedian inoiz aritu ez den jendearentzako tailerrak ere eskaini ohi dira sarri, eta hala, mundutxo hontara hurbiltzeko aukera eskaintzen dute.
948 Merkatua, Nafarroako Kultura Zuzendaritza Nagusiak aurten lehenbiziko aldiz antolatu duen Nafarroako arteen merkatua da. Iruñean egingo da azaroaren 15 eta 16an. Arteen feria honek bi helburu nagusi ditu: batetik, Nafarroako kultura-arloko ekoizpena erakustea eta, bestetik, kultura-arloko profesional eta eragileak elkartzeko gunea izatea. Diziplina artistiko guztiak daukate kabida bertan: zinema eta telebista, arte eszenikoak, arte plastikoak, musika, disko, liburu eta beste euskarrien argitalpena, eta kultura-eta sormen-industria berriak, esaterako, diseinu digitala, ehun-eta moda diseinua, arkitektura, ingeniaritza edota lanbide berriak.
Indarrak bildu eta 948 Merkatua eta EWKEren arteko lankidetzan, lantegi ireki bat antolatu dugu Iruñeako Baluarte jauregian azaroak 15ean. Horrela, arratsalde oso batez, jaialdian parte hartuko duten artista eta kultur eragileei buruzko artikuluak sortzen eta eguneratzen arituko gara Wikipedian. Baita argazkiak atera eta horiek Commons multimedia biltegira igotzen ere. Edizio lanetan aurrerapausoa emateaz gain, sektoreko eragileen artean lizentzia libreei buruzko ezagutza sustatu eta eredu ezberdinei buruzko eztabaida sortzea ere lortu nahi genuke.
Lantegian parte hartzeko ez da beharrezkoa aurretik Wikipedian esperientzia izatea. Hori egunean bertan ere ikas liteke monitore batzuen laguntzarekin. Ezinbestekoak kulturarekiko jakin-mina eta parte hartzeko gogoa dira. Hori bai, ahal dela, ordenagailua eramatea komeni da.
Lantegiari buruzko informazio zehatza Wikiproiektuan bertan topatuko duzue. Aurrez izena ematea ez da beharrezkoa baina bai komenigarria.
Kultura zale, Wikilari eta gainerako interesatuak, gonbidatuak zaudete!
- Non? Iruñeako Baluarte jauregian
- Noiz? Azaroak 15, arratsaldez (ordutegia Wikiproiektuan kontsultatu)
- Zer? Nafarroako sortzaile eta kultur eragileak Wikipediaratzeko lantegia
Adar askoko zuhaitza da Wikipedia. Konturatuko zineten honezkero. Horregatik, gaurkoan, WikiLiburutegiak egitasmoaren berri emango dizuegu. 2015eko udazkenean sortu zen, eta Donostiako Udal Liburutegiko Haur Liburuaren Dokumentaziogunearen, Donostia 2016 Fundazioaren, Euskal Idazleen Elkartearen, Euskal Herriko Unibertsitatearen eta Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen (oh.: EWKE, elkarte gisa, 2016ko urtarrilean sortu zen) eskutik abiarazitako egitasmoa da. Proiektuaren helburuen artean daude euskal idazleen artikuluak sortu, osatu eta eguneratzea; Haur eta Gazte Literaturaren edukiak zabaltzea; Donostiako Haur Liburuaren Dokumentaziogunearen bilduma ezagutzera ematea eta alfabetizazio digitala sustatzea; eta Wikipedia ikasleen artean zabaltzea eta ikasle horiek edukien sortzaile bihurtzea. Izan ere, Euskal Herriko Unibertsitateko Irakasle Eskolako ikasleek ere proiektuan parte hartzen dute. Baina… goazen banan-banan.