Dokumentuen digitalizazio masiboarekin, sare sozialen eztandarekin eta hizkuntz teknologien hedapenarekin arloen arteko lankidetza abiadura biziz garatzen ari da. Esparru bien artean eremu berriak ere ireki dira ikerketari eta berrikuntzari begira. Pasa den ekainaren 26an UEUk antolatu zuen “Humanitate digitalak: aukerak, erakundeen rol berriak eta elkarlana” jardunaldia izan zen deialdi hau antolatzeko motibazioa. Bertan giza- eta gizarte-zientziak ikertzeko hainbat bide berri proposatu ziren, horietako asko gainera, Wikipedia edota Wikidatarekin lotuta daude. Bi plataforma horietan humanitatetei buruz datu andana (big data) lizentzia libreekin jaso edota modu grafikoan erakutsi baitaitezke. Jardunaldiko aurkezpenen bideoak lagungarri izan daitezke lantzeko bide berriak aurkitzeko.
Horregatik, EWKEk eta UEUk ikerketa egiteko laguntza ematea adostu dugu. 5.000 euroko bi poltsa eskainiko dira, 8 hilabetez ikerketa egin ahal izateko. Ikerketaren oinarria eta hainbat adibide irakur ditzakezu UEUren webgunean.
Joan da Wikimania 2019, abuztuaren 14tik 18ra Stockholm Suedian
egindakoa. Wikimediako proiektuko talde eta pertsonen urteroko topagunea dugu,
parada ederra Wikimediako beste proiektuen berri izan, geurea zertxobait
erakutsi, eta proiektu arteko harremanak abantzarazteko zein lankidetzarako
aukerak identifikatzeko. Aurten biko talde
bat abiatu gara euskal wikilarietatik, bertatik zerbait (eta gehiago)
probetxugarri ekarri eta han zerbait ere uzteko asmoz.
Garapen iraunkorreko helburuak eta ikuspegi estrategikoa
Aurtengo topaketak “Stronger Together: Wikimedia, Free Knowledge and the Sustainable Development Goals” izan du goiburu (“Elkarrekin sendoago: Wikimedia, ezagutza askea, eta garapen jasangarriko helburuak”), Nazio Batuen Museo sortu berriak ateratako printzipio taularen arabera. Stockholm erdialdean ostatu hartu eta Stockholmeko Unibertsitatera abiatu ginen. Sarrerako hitzaldia jasangarritasun helburu horien ingurukoa izan zen; izan ere, Wikimedia mugimenduak bere egin ditu horiek biltzar honetarako. Ezagunak zaizkigu puntu horietako batzuk: pobreziarik eza, goserik ez, kalitatezko hezkuntza, genero berdintasuna, kontsumo eta produkzio arduratsua, lan duina eta ekonomia hazkundea, etab. Guztiak ere ia edonork onartuko lituzkeen printzipioak.
Printzipio horiek bat datoz mugimenduaren estrategiak daraman norabidearekin, erdigunean ezagutza askea jarrita, ezagutza guztientzat, eta guztiok eraikitzen dugun ezagutza. Horregatik dira Wikimediako proiektuak, tartean dela Wikipedia, lizentzia askekoak, lankidetzan egindakoak eta copyright lege estuetatik aske, berrerabil daitezen.
Trebakuntza, harremanak eta hezkuntza
Wikimaniako saioek, askotariko wikilariek proposatuta, bederatzi arlo landu zituzten, gela eta areto desberdinetan: estrategia (2030), teknologia, ikerketa, hezkuntza, hazkundea, hizkuntzak, lankidetzak, segurtasuna. Parte-hartzaileok saio batetik bestera lehiatzen gara saio erakargarrienean egoteko. Gai garrantzitsua dugu hezkuntza, zalantzarik gabe; Hezkuntza Programa indarrean da gure unibertsitateotan 2017tik (EHU, Mondragon…), eta ez dira gutxi eman dituen fruitu oparoak. Orain nazioarteko unibertsitateetara jauzi egingo dugu, euskal kultura sustatuz? Ea ba. Trebakuntza ere arlo garrantzitsua da Wikimania topaketetan, adibidez, alderdi teknikoei eta berrikuntzei buruzkoa. Eta badugu premia gure Wikipediako taldean! Wikimaniako saioetan, aukera paregabea izan genuen aurrez aurre ikusi ez ohi ditugun Wikipediako teknikariekin eta beste wikilariekin elkartu eta hitz egiteko.
Hizkuntza gutxituak eta dibertsitatea
Puntu garrantzitsua dugu beti beste hizkuntza gutxituetako kideekin harremanetan jartzea. Wikimediako topaketetan, bilkura (meetup) informal bat egin ohi da hizkuntza gutxituetako kideak elkartzeko, eta abuztu honetan ere hala egin dugu. DIBERTSITATEA da, hain zuzen, Wikimediako printzipioetako bat, eta hor kokatzen da bete-betean gure ekimena: printzipio hori gogoraraztea egokitzen zaigu.
Bat egin dugu tatarera eta oriya hizkuntzako ordezkariekin (kokatzeko, Errusia eta Indiakoak, hurrenez hurren), eta hizkuntza gutxituen taldearen ernamuina sortu (biziberritu); askoz gehiago elkartu zaizkigu gero. Zorionez, komunikazioa irekia eta etengabea da orain (ikus hemen xehetasunak eta estekak). Kitxuen ordezkari batekin mintzatzeko parada ere izan dugu, artean ahozkotasunetik idazkuntzarako jauzia ematen ari direla.
Bideak irekitzen, dibertsitatea lantzen
Berdintasunaren eta berdindu beharraren zakuan, toki gutxi izaten da desberdintasunerako; aurtengo garapen jasangarrietako helburuen taulan, ez da dibertsitatea aipatzen, are gutxiago hizkuntza gutxituak. Badugu, beraz, zertaz arduratu, eta eztabaidagunean bildutako hizkuntza gutxituetako proiektuek badugu horren alde ere zer egin.
Bestaldean, goxoki egiaztatu ahal izan dugu interesez jarraitzen dutela nazioartean gure jarduna, eta orain arte EU wikilariok egindakoak balorazio oso onak jaso dituela. Segi dezagun, bada, the rolling stone gathers no moss, dabilen harriari goroldiorik ez lotzen (onerako, espero dezagun!).
Niessen bilduma: argazkiak, lizentzia libreak eta itzulpen automatikoa
Niessen lantegiaren 100 urteko ibilbidea jasotzen duen argazki bilduma eskuragarri daukagu Commons irudi biltegian. Ondarea kudeatzen duten erakundeek lizentzia irekien alde egindako apustuari esker, ohikoak dira azken urteotan honelako ekarpenak. Oraingo honetan ordea, argazkiak igotzeaz gain, itzulpen automatikoari esker argazkien deskripzio-testuak elebitan jarri ahal izan ditugu.
Niessen lantegia
Guillermo Niessen alemaniarrak zabaldu zuen lantegi hau 1914. urtean Errenterian. Etxean erabiltzeko tresna elektromekanikoak ekoizten zituzten, entxufeak, etengailuak, lanpara-euskarriak eta antzeko gailuak. 70. hamarkada bitarte, familia-enpresa izaerari eutsi zion, lehenbizi Errenteriako erdigunean kokatutako lantegian eta ondoren Oiartzunen. 1996. urtean ABB multinazionalaren barruan sartu zen.
Niessen lantegia 1926. urtean. Niessen-bilduma, cc-by-sa
Argazki bilduma
Lantegiaren mendeurrenean, 2014an, hainbat ospakizun-ekitaldi antolatu ziren. Horien artean, lantegiaren bilakaera historikoa jasotzeko ahalegina argazki bilduma bidez. Aranzadi Zientzia Elkartea arduratu zen materiala bildu eta digitalizatzeaz. Guztira 6.000 irudi baino gehiago bildu zituen. Horietako 998 argazki aukeratu eta Niessen bilduma osatu zuen.
Bildumako argazkiak eta bertako informazio guztia jendearen eskura dago GureGipuzkoa webgunearen bitartez. Eduki guztia cc-by-sa lizentziapean dagoenez, Wikipediarekin bateragarriak da. Lizentzia ireki hori baliatu dugu hain zuzen bilduma osoa Commons-en jartzeko. Orain zuzenean txertatu daitezke irudiak Wikipediako artikuluetan.
Hizkuntza-teknologiak
Egindako lana ez da hor geratu ordea. Bildumako irudi guztiek argazkiaren edukia deskribatzen duten gaztelerazko testu laburrak dituzte. Bada, Elhuyar-ekin lankidetzan, gazteleratik euskarara itzuli ditugu testuok itzulpen automatikorako sistema bat erabilita. Sare Neuronaletako Itzulpen Automatikoa (NMT, Neural Machine Translation). Commons-en beraz, euskarazko eta gaztelerazko azalpenekin aurkituko ditugu argazki guztiak.
Ondarearen digitalizazioa, lizentzia libreen erabilera eta hizkuntza-teknologien arteko elkarlan bikaina, gure ustez.
Artikulu honetan, Wikidata ezagutza-basea baliatuz kontsultak eta bistaratzeak nola egin ikusiko dugu. Bi adibide erabiliko ditugu horretarako: lehenbizikoan, Wikipediak gure herri edo auzoari buruz gordetzen duen ondarea bistaratuko dugu mapa batean; bigarrenean berriz, bertsolaritzari emango diogu begiratua, hura kuantitatiboki aztertzeko tresnak erakutsiz.
Humanitate digitalak, konputazio-zientziek eta gizarte zientziek bat egiten duten esparruari deritzo. Azken aldian han eta hemen entzuten hasi garen arren, nahikoa arlo berria da gure artean.
Funtsean, baliabide digital eta teknologikoak
baliatuz, giza eta gizarte-zientzietan ohikoak diren azterketa
kualitatiboetatik azterketa kuantitatiboetara jausi egiteko aukera
ematen du. Eta, kontrako norakoan, gizarte zientziek erronka berriak
eskaintzen dizkiete konputazio-zientzian ari diren adituei. Hortxe
beraz lankidetzarako abiapuntua.
Artikulu honetan, esan bezala, Humanitate Digitalen baitako bi jarduera proposatuko ditugu: lehenbizikoan, Wikipediak gure herri edo auzoari buruz gordetzen duen ondarea bistaratuko dugu mapa batean, Wikidata datu-basea erabiliz horretarako. Falta diren elementuak identifikatu, eta txango bat eginez, ondareari argazkiak atera eta horiek Wikidatara igoko ditugu. Bigarrenean bertsolaritzari emango diogu begiratua eta hura kuantitatiboki aztertzeko tresnak erakutsiko ditugu. Besteak beste, ondoko eragiketak burutuz: bertsolarien denbora-lerroa osatu, bertsolariak jaiolekuaren arabera kokatu mapan, jaiolekuaren eta garaiaren arabera banatu, generoaren arabera… SPARQL eta Wikidatarekin erraz egin ditzakegu horrelakoak.
Bi proposamenetan, tresna digitalak eta programazio-lengoaiak baliatuko ditugu datuak bistaratu eta ordenatzeko modu berriak sortzeko. Ez beldurrik izan, ez dago informatikan trebatua izan beharrik, pausuz pausu egingo ditugu ariketak.
Gure herriko ondarea bistaratuz eta osatuz
Ondarea gero eta gehiago digitalizatuta dago eta lekuan bertan ez ezik atari digitalen bidez ere kontsulta dezakegu. Tamalez, biltegi digital horiek ez daude elkarren artean konektaturik eta bestela, informazio kopuru erraldoiak oso zaila egiten du edukiak modu eraginkorrean atzitzea. Ez daukagu tresnarik ondare horri forma eman, antolatu eta geure beharretara bistaratu ahal izateko. Jarduera honen helburu nagusia, gure herri(eta)ko ondarea ezagutu eta hura digitalki gorde eta dokumentatzeko pausoak ematea da. Horretarako Wikipedia, Commons eta Wikidata baliabideak erabiliko ditugu. Adibide hau, Wikipedia ikasgelan gidatik hartu eta moldatu dugu.
Wikipedia entziklopedia aske eta digitala da. Gai baten inguruan informazioa behar dugunean sarritan jo ohi dugu bertara. Gure herrietako ondareari buruzko informazioa ere topatu dezakegu bertan. Ariketa gisa, aztertu zure udalerriko artikulua. Ondo osatua al dago? Jasotzen al du eraikin nagusien eta ondarearen berri?
Commons multimedia-biltegia da, bertan gordetzen dira Wikipedian erabiltzen diren irudi, audio, bideo… guztiak. Wikipedian erabili daitezkeen irudiak mugatuak dira, derrigorrez lizentzia askean egon behar dute. Beraz, ikasleek beraiek egindako argazkiak, irudiak, bideoak… igo ditzakete Commons-era baina garbi izanda edonork erabiltzeko baimena ematen ari direla.
Azkenik, Wikidata daukagu. Wikipediako ezagutza bildu nahi duen datu-basea dela esan genezake. Guri dagokigunez, datuak aztertu eta bistaratzeko esakaintzen dituen tresnak interesatzen zaizkigu batik-bat.
Pausoak:
Zabaldu nabigatzailea eta idatzi bertan https://query.wikidata.org/ helbidea. Wikidatan bilaketak egiteko gunea da.
Gure herriko ondarearen mapa osatuko dugu. Mapa orokorra, Wikipediak gure herriari buruz gordetzen dituen elementu guztiekin. “Iragazi” jartzen duen lekuan klik egin eta “Ondarroa” idatziko dugu (bakoitzak aztertu nahi duen herria jar dezala hemen). Ondoren, aplikazioak gomendatzen dituen ezaugarrien artetik, “honako erakunde administratiboan dago” aukeratuko dugu. “Erakutsi” atalean, eskatuko diogu bilatzen dituen elementuen koordenatuak eta irudia erakusteko.
Wikitada datu-basean kontsultak egiteko interfazea
Jarritako adibidean, 15 elementu topatu ditugu. Emaitzak modu ezberdinean bistaratu daitezke, guk “Mapa” aukeratuko dugu.
Datuak bistaratzeko aukera ezberdinak daud
Ondarroako mapan kokaturik agertuko zaizkigu elementu guztiak. Bakoitzean klik egin eta koordenatuak era argazkia ikusiko ditugu.
Adibidea jarraitu eta probak egin. Bistaratu emaitzak modu ezberdinetan: mapa, taula… zein da egokiena gure kasuan inguru hurbileko ondarea aztertzeko?
Behin ondarea bistaratzeko tresna ezagututa, pausu bat aurrera eman eta ekarpenak egiten hasteko moduan gara. Zure inguru hurbila aztertuz gero, seguru elementu bat baino gehiago falta direla. Ekarpenak egin nahi izanez gero, segi ondoko pausoak:
Bistaratu herriko ondarea. Aztertu eta identifikatu falta diren edo argazkirik ez duten elementuak.
Antolatu txangoa herrian barrena. Argazkiak atera herriko ondareari.
Argazkiak aukeratu eta filtratu. Igo hautatutakoak Wikimedia Commons biltegira. Horretarako, jarraitu ondoko gida. Garbi izan, igotako edukia CC-BY-SA lizentzia librean publikatuko dela.
Wikida datu-basean txertatu igotako argazkiak. Bi kasu:
Itema existitzen ez bada, berria sortu. Horretarako jarraitu ondoko gida.
Itema existitzen bada, gehitu argazkia. Jarraitu gida.
Aztertu berriro ere herriko ondarea eta egiaztatu gehitutako elementuak agertzen direla.
Jarduera honen bidez, hainbat arlo landuko ditugu: ondarea bistaratzeko kontsultak nola egin, datuak mapan bistaratu, egile eskubideei buruzko alderdiak, ondarearen digitalizazioa eta katalogazioa…
Wikidata datu-basean kontsultak egiten trebatuz hainbat jarduera egin daitezke. Baina, horretarako, SPARQL lengoaia ezagutu eta maneiatu behar da. SPARQL kontsultarako lengoaia da, datu-basean galderak egin eta datuak bistaratzeko ahalmena daukana. Errazena eginda dauden hainbat adibide ikusi, erabili eta moldatzea da:
Demagun bertsolaritza dugula aztergai eta dauzkagun datuak aztertu eta interpretatu nahi ditugula. Besteak beste, ondoko eragiketak egin nahi genituzke: bertsolarien denbora-lerroa osatu, bertsolariak jaiolekuaren arabera kokatu mapan, jaiolekuaren eta garaiaren arabera banatu, generoaren arabera… SPARQL eta Wikidatarekin erraz egin ditzakegu horrelakoak.
Egin klik ondoko loturetan Wikidata-bilaketak ikusi eta exekutatzeko:
Histropedia denbora lerroak osatzeko baliabide digitala da. Wikipedia eta Wikidatako datuak erabiltzen ditu denbora-lerro interaktiboak sortzeko. Elementu edo gertaeren gainean klik egin eta dagokion Wikipedia artikulura bideratuko gaitu. Oso erraza da Histropedia erabiliz denbora-lerroak sortzea. Guri hemen interesatzen zaiguna, Wikidata SPARQL galderak eginez zuzenean denbora-lerroak sortzeko eskaintzen duen aukera da. Horretarako, ondoko helbidean gure SPARQL galdera idatzi besterik ez dugu egin behar:
Adibide gisa, bertsolarien denbora-lerroa sortuko dugu.
Ondorioak
Wikidata, SPARQL, bistaratzeak… baliteke lehen aldian gainezka egitea guzti honek. Lasai hartu, tresna berri gehienekin bezala, asimilatzeko denbora puxka behar izaten da eta. Gure aldetik, jarraitzen erraza den gomendioa: hutsetik hasi beharrean proba egin azaldutako adibideekin. Moldatu zerbait eta proba egin berriro ere. Berehala konfiantza hartu eta adibideak zeurera moldatzen hasi baietz.
Wikipediaren helburua ezagutza guztia biltzea izanik, tresna hauen bitartez egin ditzakegunak, gure nahien eta imajinazioaren esku daude. Guk gaur hona ekarritakoak adibide txikiak baino ez dira, egin daitekeenaren erakusgarri.
Euskaraldiaren ospakizunekin bat eginez Idazlezainak egitasmoak ekitaldi berezi bat prestatu du azaroak 26an, 18:30ean Victoria Eugenia Cluben. Donostiako liburuzainek osatutako Literatura unibertsaleko 54 autore liburua aurkeztuko da bertan eta jarraian William Shakespeareren Zeru horren infernuak liburuan oinarritutako errezitaldi musikatua eskainiko dute Joxan Goikoetxea, Olatz Prat eta Iosune Marínek. Errezitatzaile gonbidatu gisa parte hartuko dute baita Juan Garzia, Arantza Urkia eta Aritz Brantonek. Ekitaldia irekia izango eta gonbidapenak antzokiko leihatilan eskuratu ahal izango dira 26an bertan, arratsaldeko 17:00etatik aurrera.
Idazlezainak hitz-joko bat da. Liburuzain liburuak “zaintzen” dituen pertsona da. Baina liburuzainaren lana ez da bakarrik liburuak zaintzea, sortzaileak zaintzea ere bada. Idazlezainak taldeak Wikipedian egiten du hori, sortzaileei buruzko artikuluak idatziz, sarrera horiek gaurkotuta mantenduz eta ahalik eta baliabide gehien eskainiz. 2018ko erronka edo eginkizuna literatura unibertsala izan da. Euskal Wikipediako Hezkuntza Egitasmoarekin bat eginez ari dira Idazlezainak literatura unibertsaleko egileen artikuluak lantzen. Helburua da 12-16 urteko ikasleek Wikipedian kalitatezko artikuluak euskaraz topatzea. Guztira 54 autoreen artikuluak landu dira dagoeneko eta horretarako EIZIEk egindako Literatura Unibertsala bilduma hartu da oinarri. Aurten egindakoa liburu batean jaso eta Literatura unibertsaleko 54 autore ondu dute liburuzainek.
2018an landutako artikuluekin ateratako liburua
Egitasmoaren oinarrian, kultura erakundeen arteko elkarlana dago: Donostia Kulturarekin batera Euskal Wikilarien Kultura Elkartea, Euskal Idazleen Elkartea eta Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea ari dira lanean. Horrela gauzatzen ari da Wikiliburutegiak proiektuaren helburua: liburutegiak gordetzen dituzten funtsak ezagutaraztea eta, batez ere, liburuzainen lantaldea sortzea Wikipedian edukiak editatzeko eta beste hizkuntzetan daudenak euskaratzeko. Donostiako Udal Liburutegien Sareko liburuzainekin batera, Koldo Mitxelena Liburutegiko liburuzainak eta HABE Liburutegiko liburuzainak ari dira lanean.
Donostiako Idazlezainak Wikipedian trebatzen. Literatura Unibertsaleko egileei buruzko artikuluak sortzeko prestatzen. Argazkia: Iurre Telleria, cc-by-sa
Idazlezainak hurbilagotik ezagutu edo eta errezitaldiaz gozatu nahi duenak, ez galdu asteleheneko hitzordua.
Donostiako Literaktum jaialdiaren baitan eta hirugarren urtez jarraian, Wikipedia lantegia egingo dugu aurten ere: jaialdian parte hartzen ari diren sortzaileei eta hauen obrei buruzko artikuluak sortzeko, hobetzeko eta gaurkotzeko. Azaroak 21ean izango da, asteazkena, 17:30-19:30 artean, Donostiako Alde Zaharreko Haur Liburutegian.
Lantegiari buruzko informazio zehatza Wikiproiektuan bertan topatuko duzue. Aurrez izena ematea ez da beharrezkoa baina bai komenigarria (Wikiproiektuan bertan edo kulturekintza@donostia.eus helbidera idatzita). Norbere ordenagailua eramatea komeni da baita.
Literatur zalea baldin bazara eta Wikipedian editatzen baldin badakizu edo ikasteko gogoz bazaude, apuntatu ondo hitzordua!
Informazioa barra-barra dabilkigu mundu analogikoan/errealean eta, bereziki, mundu digitalean/(erdi)errealitatean, the Internet side of things. Gure izana badugu munduan, baina on-line aztarna ere uzten goaz gure bizitza paralelo horretan, pertsonek bezala, gauzek, eta gauzek bezala, taldeek. Informazio hori, baina, sakabanatuta geratzen da bitarteko digital desberdinetan. Zabalkundera bideratutakoan, pertsonek eta elkarteek badituzte beren blogak, badira askotariko giza taldeek, politika, kultura, zientziakoek, erreferentziatzat dauzkaten web lekuak, baina ez ditugu besteenak irakurtzen, gure arlokoak, interesekoak edo aldekoak baizik.
Oinarrizko datuak kontsultatzeko leku bat, lankidetzaz
Euskarazko Wikipediak (Wikipediak, oro har) bitarteko bat sortu du ezagutze entziklopediko hori bideratzeko: kanal mainstream bat da eta, beraz, irakurle multzo zabalekoa, erreferentzia komun bat, oinarrizko datuak emango dituena, modu ahal den neutralenean eta lizentzia askeaz. Edonork sor dezake, edonork aldatu; gida labur polita argitaratu du Kepa Sarasolak oraindik orain wikimedia.eus gure webgunean, Wikipedian aritzearen argiak eta ez hain argiak nabarmenduz (lizentziek kaka ematen dute batzuetan, bai!), eta editatzera irakurleak xaxatuz.
Adierazpen politikoa?
Wikipedia munduko seigarren webgune bisitatuena da, nola ez da izango ba hor egotea garrantzitsua? Bertako informazioa zabal-zabaldu egiten da, egin kontu, artikulu esanguratsu bat hartzeko: Basques artikuluak, mundu osoan irakurriak, 1,164 bisita izan ditu egunero, 307.178 bisita 2018 osoan; History of the Basques, antzera, 349 bisita izan ditu egunero batez beste 2018an. Ildo beretik beste batzuk, eta ingelesezkoa da, gustuko edo ez, azpiko maila guztiak, hizkuntzak, bustitzen dituen iturria, itzulpenaren bitartez: ezagutza eman (isur) eta zabal, barrurantz eta kanporantz. Hori adierazpen politiko bat da? Bai, esan gabe doa, eta ez da doakoa: EN Wikipedia bereziki dago korporazioen eta gobernuen jopuntuan.
Oroimena eta ondarea, multimedian eta dizplinartekotasunean
EN WPz landa, berta-bertako apustu sendoa dugu Euskarazko Wikipedia, topikotik tira eginez, izana izen bihur dadin. Ez dator gaizki gogora ekartzea EU WPk 31. postua duela nazioarteko hizkuntzetan artikulu kopuruari erreparatuz, eta munduan 300 hizkuntzak dute Wikipedia proiektu bat (6000+ hizkuntza ditugu munduan, gero eta gutxiago…). Bere txikian bada marka, eta beste hizkuntza gutxitu askoren begirune (katalanek barka…). Wikipedia duenak, teknologia duenak bezala, aurrera egiteko aukerak izango ditu.
Berriaren Oroiteria jardunaldiek gogorarazi egin zuten memoriaren garrantzia, eta ez alferrik. Non kokatu oroimena eta ondarea guztion eskueran (eta guztion partaidetzaz), datu objektiboen oinarri bat izan dezaten? Ez arloko/alderdiko web espezializatu batean edo museo/liburutegi zoko batean itzalduta, edo egunero aldatzen den egunkari batean sakabanatuta, baizik etengabe aurkitu eta eguneratzeko moduan. Horretarako lotu dute EU Wikipediak eta EWKEk hitzarmena hainbat erakunderekin, tartean Berria dela: multimedia fitxategi eta testu ugari jarri du eskueran Wikipedia elikatzeko, nork egoki ikusi bezala Oroiteria Wikipedian erabili eta oroimena dinamizatzeko, tokatu zaigun inter, multi eta trans aroan. Ondarearekin bada artean lanik egiteko, hura Euskarazko Wikiteka (.eu) berrira eta Wikipediara zein Wikimedia Commonsera igotzeko, multimedia fitxategi askeen munduko biltegi handienera.
Martxan da artean irailean WikiLovesMonuments (argazkia atera eta parte hartu!), eta EU Wikipediak bere tartea du bertan, edonork gure ondarearen argazkiak igo ditzan. Ondarearen sailkapen irizpide hori murritza da? EHko memoria lekuak, esaterako, sailkatuta daude? Gauzak daude landu eta aurreratzeko Euskal Herriko oroimen eta ondareari buruz, uneko Hezkuntza Programan ekinez eta gai horietan diharduten elkarteekin harremanak josiz, multimediaz eta diziplinartekotasunez. Horretan, Wikidata dugu azken dema, lankidetza bidezko munduko datu basea, hazten, hazten, hazten. Wikimediako proiektuetan, arrotzen ezagutzak betetzen du hor ez dagoen bertako ezagutzaren hutsunea. Hor egotea, ezin bestekoa.
Irailarekin batera martxan da Wiki Loves Monuments, mundu-mailako argazki lehiaketarik handiena. 2010ean abiatu zen ekimen honen helburua, monumentu eta ondarearen inguruko argazki libreak jasotzea da, Wikipedia zein beste edozein gunetan libreki erabili ahal izateko.
Iaz ospatu genuen lehen aldiz Euskal Herrian, eta aurten hiru erronka jarri ditugu, hiru sari ezberdinekin.
Edizio lehiaketa: 2018an zehar, hilabetero, edizio-lehiaketa ezberdin bat egiten ari gara. Irailean, WikiLovesMonuments lehiaketarekin bat egin eta Gizateriaren Ondarea da hautatu dugun gaia. Munduko edozein ondareri buruzko artikuluak sortu edo hobetu daitezke. Zerrenda bat ere badaukagu, premia handia duten artikuluekin. Puntuazioa berbera da guztientzat, zerrendako ondarea ondo egotea garrantzitsua da euskal Wikipediaren irakurleentzat. Sariak liburu sorta ezberdinak izango dira, liburu ederrak, zinez.
Argazki lehiaketa: mundu-mailako argazki lehiaketan parte hartuko dugu guk ere. Euskal Herrian babestuta dauden eraikin eta ondasunen zerrenda eguneratu dugu 6000 elementu baino gehiagorekin. Horietako asko eta askok ez daukate oraindik argazkirik. Zerrenda guztiak hemen daude. Argazki lehiaketan hiru sari ditugu, Azkue Fundazioak eskainita: Euskal Herriko argazkirik onenariParrot Mambo Fly drona; Bizkaiko argazkirik onenari Hero Session waterproof Go-proa eta Bilboko argazkirik onenari: Telefonoarekin argazki eta bideoak egiteko produktu sorta.
Donejakue bidea Euskal Herrian lehiaketa: Donejakue bideko kultura ondasunen zerrendak atera ditugu eta horiei buruzko artikuluak sustatu nahi ditugu. Lehen puntuko edizio-lehiaketarekin bat egiten du, Donejakue bidea Gizateraren Ondare izendatua dagoelako eta hilabeteko lehiaketan gai honi buruz egiten diren artikuluak kontabilizatuko dira. Koldo Mitxelena Kulturguneak 10 liburu eder eskaini ditu lehiaketa honetan parte hartzen duzuenentzat.
Bigarren urtez jarraian, UEUren udako ikastaroen baitan, Wikimedia lantegia antolatu dugu UEU, ALDEE, Hirikilabs eta EWKE elkarteek lankidetzan, . Egun osoko jardunaldi hau ekainak 26an izango da Tabakalerako Hirikilabs laborategian. Goizean zehar hitzaldi eta lantegiak izango dira eta arratsaldez ikasitakoa praktikan jartzeko tartea izango dugu.
Aurtengo saioaren nobedade nagusiak Wikiteka eta Txikipedia egitasmoak izango dira. Wikiteka, lehen eskuko iturriak biltzen dituen liburutegi librea da. Artxibo, Liburutegi eta Dokumentazio Zentroetan dihardutenentzat bereziki interesgarria fondoak bistaratu eta publiko orokorraren esku uzteko. Txikipedia berriz, 8-13 urte bitartekoentzako euskal entziklopedia da, Wikipediaren anaia txikia. Bigarren hezkuntzako ikasleekin lantzeko egokiagoa.
Aurrekoez gain, Wikipedian sakontzeko tailer teknikoak ere antolatu ditugu. Irudi bektorialen lanketa, Wikipediarako bot-ak eta txantiloi automatikoak landuko dira horietan.
Arratsaldez, saio praktikoa burutuko dugu: bertsopaperen eskuizkribuetatik abiatu eta horiek digitalizatu, transkribatu eta Wikimedian jarriko ditugu edonoren eskura. Txirritaren esana geure eginez, gure egileen aipamenak izan daitezen beste laurogei urtian.
Lantegia doakoa da baina aurrez izena eman beharra dago UEUren webgunean, hemen. #ElkarEkin
PROGRAMA:
09:30 – 10:00 Harrera eta izen-ematea
10:00 – 11:00 Aurkezpenak:
10:00-10:30 Txikipedia: txikitik erronka
10:30-11:00 XXI. Mendeko liburuzaina: fondo gordeetatik Wikitekara
11:00-11:30 Kafea
11:30-13:30 Tailerrak
Txikipedia: 8-13 urte artekoentzako entziklopedia
Wikiteka: iturriak bertso-paperentzat
Tailer teknikoak
Irudi bektorialen (SVG) lanketa
Bot-ak eta txantiloi automatikoak
BAZKARIA
15:00 – 18:30 Editatoia eta hackathoia. Bertsopaperak digitalizatu, Wikitekara igo, argazkiak jarri, artikuluak editatu, informazioa ustiatzeko metodoak baliatu… eta bururatuko zaiguna!
Txikipedia-editatoia: 8-13 urte arteko gaztetxoentzako edukia egokitzen eta sortzen.
18:30 – 19:00 Balorazioa eta aurrera begirakoak.
Emaitzen berri eman elkarri eta balorazio orokorra egin. Wikipedian lanean jarraitzeko gonbidapena eta aurrera begirako proiektuak lotzeko aukera.
Europako copyright lege-aldaketa: Wikipedia arriskuan
Europar Batasuna “Merkatu digital bateraturako egile eskubideen direktiba” berria prestatzen ari da, Internet eta ezagutza librea arriskuan jar ditzakeen direktiba berria. Proposamena ekainaren 20 eta 21ean bozkatuko da JURI batzordean, eta uztaila eta iraila artean Europako Parlamentuan. Lege honek dituen hainbat neurrik sarearen neutraltasuna arriskuan jarriko du, hala nola adierazpen askatasuna, sareko elkarlana eta dibertsitatea. Europarlamentarioei eskatzen diegu besteak beste Wikipedia arriskuan jartzen duen lege honen aurka bozkatzea.
