Portugalgo Oporto eta Miranda do Douro hirietan Wikimedia Portugalek antolatutako meeting hau maiatzaren 21etik 25era bitartean egin da, Iberiar penintsulako hizkuntza gutxiagotu batzuetako ordezkariekin eta Portugalgo mirandes hizkuntza gutxiagotu ofizialari buruzko aditu eta hizkuntzalarien parte hartzearekin.
Batzarrean, maiatzaren 23an, Oporton, Txikipedia proiektua aurkeztu eta hizkuntza gutxiagotuei buruzko mahainguru batean parte hartu nuen, beste wikipedietako ordezkari eta unibertsitate-aditu batzuekin, “Zerk darama hizkuntza bat minorizazio egoerara?” gaiaren inguruan, euskararen kasua aurkezteko. Txikipediaren kasuan, bildutako guztiei asko gustatu zitzaien proiektua eta, bereziki, Zumaiako Eskolako ikasleek egindako lana; baina, beharbada entzuleen artean lehen eta bigarren hezkuntzako irakaslerik ez zegoenez, ez dirudi inor animatu zenik beren hizkuntzan antzeko zerbait egiten saiatzera. Beharbada, irakaskuntza munduarekin lotuago dauden Wiki-bileretan izan liteke aproposagoa Txikipediako esperientzia aurkeztea, baina, hala ere, nire iritziz ondo dago proiektuaren berri zabaltzea nazioarte mailan.
Ondoko egunean, maiatzaren 24an, Miranda do Douron, Iberiar penintsulako hizkuntza gutxiagotuetako wikipedia-elkarte batzuen arteko lan-saio bat egin zen, bakoitzaren egoera elkarri ezagutzera emateko eta lankidetza-aukerak aztertzeko asmoz, baina azken puntu hau ezin izan zen asko garatu, denbora faltagatik, eta ez zen inolako konpromisorik hartu, gaia lantzeko asmoz kontaktuan jarraitzeaz gain.
Gaurdanik eta hilaren 31 bitartean, edizio lehiaketa berria abiatzen da euskarazko Wikipedian: Hitzak Opari. Zenbait eragileren elkarlanaren emaitza da hau, eta ekitalditxo bat ere izango du ekimenak datorren astean, hilaren 21ean, performance eta topaketatxoa Mondragon Unibertsitateko Huhezi fakultatearen Aretxabaletako campusean, 11.00etan.
Munduan zehar badira 200 euskal etxe. Euskal Wikipedian jarri nahi ditugu denak. Hori lortzeko maiatzean Euskal Etxeak Munduan Zehar wikiproiektua antolatu dugu. Baietz denon artean osatzea!
Euskal Wikilarien Kultura Elkartea Wikimedia Europa taldearen parte da, eta horregatik Pragan ospatutako 2025eko Batzar Orokorrean hartu dugu parte apirilaren 25-26an. Bertan orain arte bidea onetsi, zuzendaritza berria hautatu, eta Wikimedia Europa barneko sarean dauden gaitasun, ikuspuntu eta beharren diagnostikoarekin estrategia prozesu laburra abiatzea adostu dugu.
Apirilean Wikimedia Estoniarekin batera herrialde horri buruzko artikuluak hobetzeko lehiaketa abiatu genuen. Ekimenaren parte izan dira, euskarazkoarekin batera, gaztelaniazko, katalanezko eta galegozko Wikipediak ere. Lehiaketa arrakastatsua izan da, 185 artikulu berri eta 52.000 hitz baino gehiago gehituta, Estoniako kultura, politika, geografia edo erakundeei buruz.
Wikimedia Estoniarekin batera, apirilean Estoniari buruz idazteko erronka eta lehiaketa abiatu dugu. Otsailean Marokori buruz egin genuenaren antzera, oraingoan Estoniari buruzko 150 gai ekarri ditugu, Wikimedia España, Amical Wikimedia eta Galipediarekin batera egindako ekimenean. gure helburua euskaraz, gaztelaniaz, katalanez eta galizieraz ez dauden 150 gai horiei buruz idaztea da, Baltikoko herrialdeari buruzko informazioa hedatuz.
Ez da lorpen makala: Euskarazko Wikipediak 24. postua lortu berri du emakume biografia kopuruan, 24.000 emakume baino gehiago jasota, hebreera gaindituz. Datu hauekin, 50.000 biografia baino gehiago dituzten hizkuntzen artean lehenengoa da emakumeen ehunekoan, %32,8-rekin. Etengabeko hazkuntza horren atzean wikilari askoren lana dago, tartean WikiEmakumeok taldeek egindako esfortzu itzela.
Nola esaten da euskaraz… ziur askotan duda hau izan duzula, eta Wikipediara etorri zarela erantzun eske. Baina Wikipedian ez dugu terminologia zehazten: besteek egindako lanak behar ditugu iturri gisa erabiltzeko. Martxoan Euskal Batzorde Ornitologikoarekin batera lanean hasi gara euskarazko 2.000 hegaztiren izena euskarazko Wikipedian finkatzeko. Zuk ere parte har dezakezu euskarazko terminologia finkatzeko esfortzu handi horretan.
Wikipedian gertatzen zena Wikipedian geratu ohi zen. Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak 2017an proiektu handi bati hasiera eman zion, hezkuntza eta Wikipedia batzeko esfortzu erraldoia. Helburua unibertsitateetako ikasleek bigarren hezkuntzakoek behar zituzten edukiak garatzea zen. Lana egiteko ez genuen kanpo komunikazio kanal handirik behar: e-postak idatzi, ateak banan banan jo, eta gure artean koordinatu. Baina erabaki genuen esfortzu horren parte komunikazioa hobetzea ere bazegokigula: euskarazko Wikipedian gertatzen zena ez zedin Wikipedian soilik geratu, baina, aldi berean, euskarazko Wikipediak zuen potentziala indartu nahi genuelako. Bai, ehunka mila artikulu genituen, baina jende askok ez zekien zer genuen ez zertan ari ginen.
Horrela, bi kanal berri ireki genituen: Facebookeko taldea eta Twitterreko kontua. Bertan Wikipediaren irudi freskoagoa emateko helburua genuen, egindako ekimenak erakutsi, estatistikak, lorpenak, baina, batez ere, Wikipediaren edukia zabaltzea zen gakoa. Izan ere, denetarik dago Wikipedian: geografia, matematika, astronomia, literatura, bitxikeriak, efemerideak, zinema, mineralak… aniztasun horri erantzun nahi genion egiten genuen komunikazioarekin.
Twitter (eta bere algoritmoa)
Kanal horiek sortu eta gutxira Facebooken Cambridge Analytica eskandalua izan zen, eta edukia zabaltzen genuen wikilariok FB erabiltzeari utzi genion. Horrela, kanala pixka bat alboratuta geratu zen. Baina Twitterrek bere oparoaldia izan zuen, oraindik Twitter deitzen zenean. Gure helburua jarraitzaile gehiago edukitzea zen, euskararen presentzia areagotzea, eta horretarako algoritmoak nola funtzionatzen zuen ulertu behar genuen.
Katalanek @Viquipedia kontuarekin egindakotik ikasi, eta egunero 6-7 txio partekatzen zituen kontua bilakatu genuen, baina egunerokoari ere erantzuten ziona. Efemerideak, gertakariekin umorea, azken albisteak… gakoa egotea zen. Twitterren algoritmoak elkarrekintzak saritzen zituen, maiz argitaratzea eta jarraitzaileekin hartu-emanak izatea. Horretarako, “Txio programatuak” izeneko taula bat sortu genuen, egunero botako ziren edukiak antolatu ahal izateko. Lana, handia, baina emaitzak ere, ikusgarriak. Euskarazko Wikipediaren Twitter kanaletik heltzen ziren mezu pribatuekin hainbat proiektu egitea lortu genuen, eskolatan zein unibertsitatean. Eta prentsak ere, noiz edo noiz, erabili zuen kontaktatzeko.
Sare horiek elikatzeko erabilitako denborak beste komunikazio kanal batzuetatik kendu genuen. 2017an ireki genuen wikimedia.eus bloga pixkanaka ari zen itzaltzen, eta ingelesez beste komunitateek ere zertan garen jakiteko egin ohi diren albisteak ere kostata egiten genituen. Guztia aldi berean egin nahiko genuke, baina ezinezkoa da.
X eta Mastodon
Twitterrek Twitter izateari utzi zion eta fedibertsoa gero eta handiagoa zen. 2022an Mastodonen kontua sortu genuen, mastodon.eus zerbitzarian, zehatzago. Hasiera batean, presentzia eduki nahi genuelako, baina, 2024tik aurrera, benetan sare sozial batek funtzionatu behar duen moduan egiten duelako, elikatzen hasi ginen. Mastodonen ere programatutako mezuak bota ahal izateko Buffer zerbitzua erabiltzen hasi ginen. Bufferri esker, aldi berean mezu berbera bota genezake X-en eta Mastodonen. Aukera baliatuz, Facebookeko profila ere berrireki genuen, eta hiruetan mezu berbera planifikatzen genuen. Bat botatzeko esfortzu handiarekin, hiru sare elikatu. Eta, hasiera batean, presentzia edukitzea helburua bagenuen ere, laster ikusi genuen Mastodonen elkarrekintzak nabarmenagoak zirela, zintzoagoak, eta eraikitzaileagoak.
Baina X itzaltzen joan da, itsusten. Jada algoritmoak ez zizkien jarraitzaileei mezuak erakusten, eta horren ordez zurekin polemizatzen dutenei erakusten zizkien. Etsai handirik gabe, dinamika toxiko horretan, @euwikipedia kontuaren eragina Xn gutxitzen joan zen. Eta, hamar aldiz jarraitzaile gutxiago izanda ere, Mastodonen handitzen ari zen. Facebooken argitaratzeak eragin handiegirik ere ez zuen, hor bai algoritmoa guztiz apurtuta baitago ordaindu nahi ez dutenentzat. Eta X-en ere, txapa urdina jartzeak ikusgarritasun gehiago emango ote zuen aztertuta, ez dirudi horrela. Algoritmoak polemika bilatzen du, etsaitasuna, bizkarrizketa.
Wikimedia Commonsek onura asko ditu, baina arazo batzuk ere bai, tartean nabarmena den bat: inor miatzen ez duenez, ezin dugu jakin nork ikusi dituen bideoak, ez zenbat aldiz ikusi diren. Eta guri interesatzen zaigu datu hori jakitea. Hezkuntzari nabarmen lotutako ekimena da, gazteengana heltzeko, eta hor bi sarek dute garrantzia (datuek erakutsi digutenez): YouTubek eta Instagramek. Ari gara ere bideo laburrak TikToken jartzen, eta mozketak X-n. Gustatuko litzaiguke beste modu batez zabaldu ahal izatea, baina eskoletara heltzeko oraindik sare horiek garrantzia dute… kasu batzuetan ezagutzen dituzten bakarrak dira. “Harpidetu zaitez”, “eman like” eta “bideoan iruzkinak utzi” esaten dute youtuber gehienek… eta zerbaitegatik da. Algoritmoak jateko eskatzen du, eta bertan jokatu nahi baduzu, elikatzen jarraitu behar da.
Modu berri bat
2025eko hasiera honetan komunikazio estrategia fintzeko lanean aritu gara. Zer behar dugun, zer nahi dugun, eta zer ez dugun nahi eztabaidatuta, proposamen berritu batekin gatoz, zuekin ere partekatu nahi duguna:
Sare toxikoak ahal dela alboratzea: Euskarazko Wikipediak X eta Facebook utziko ditu, otsailaren erdialdetik aurrera. Dagoeneko ez du zentzurik bertan argitaratzeak, ez dugulako ez euskararen aldeko komunitatea biltzen, ez dugulako eraginik, eta hasieran jarri genituen helburuak betetzea ez delako posible. Ahal dela esan dugu, oraindik ere Metaren esku dagoen Instagramek garrantzia duelako Ikusgela bezalako proiektu batentzat.
Gure gune propioa indartzea: Wikipediaren eta Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen jarduna azaltzeko, irakurtzen ari zaren blog hau indartuko dugu. Norberaren kanalek garrantzia hartu behar dute: espazio mugarik gabe, besteen algoritmoen menpe egon gabe, komunikazio zuzena erabiliz.
Fedibertsoaren aldeko apustua: Mastodonen ditugun bi kontuak (@euwikipedia eta @ikusgela) mantenduko ditugu, eta ekinbidea ere aldatuko diogu lehenengoari. Dagoeneko ez du zentzurik egunean 7-8 artikulu zabaltzeak, ez dagoelako elikatzeko algoritmorik ez engainatu beharreko programarik. Mezuek zentzu gehiago hartuko dute, garapen handiagoa izango dute, eta kalitatea indartuko dugu, kopurua pixka bat jaitsita. Eta argazki kanal berria ere ireki dugu, Pixelfed.eus baliatuta, eguneko Wikimedia Commonseko argazki nabarmena bertan jarriko dugu, Wikipediarako lotura esanguratsu batekin.
Telegram kanalak: Ikusgelako Telegram kanalarekin batera, Wikipediako kanala ere irekiko dugu, Mastodonen egunero landuko dugun edukiaren parte txiki batekin. Spam gisa har daitekeen jardunaren ordez, komunikazio zuzenagoa eta esanguratsuagoa. Bi kanal horiek jarraitzera ere gonbidatzen zaitugu, noski.
Urtarrilaren 25ean Udako Euskal Unibertsitatearen Isasi edo Markeskua jauregian egin genuen wikilarion topaketa. EWKEren bileraz gain, tailerrak, hitzaldiak eta elkarrekin egoteko aukera izan genuen. Egun osoko egitaraua, batera ikasi eta euskarazko Wikipedia hobetzeko.
-16.jpg){kind=link}