Arantzazun izan zen zita, Osasungoa Euskalduntzeko Elkartearen urteroko kongresuan. Bertan Angel Bidaurrazaga irakasleak azkeneko hiru kurtsotan fakultateko bere ikasleekin egindako lana aurkeztu zuen, kongresuko komunikazioen barnean. Ikasleek guztira 131 artikulu sortu edo hobetu dituzte, eta artikulu horiek dagoeneko 16.000 irakurtalditik gora izan dituzte. Arratsaldez, osasunari lotutako hainbat profesionalekin Wikipedia editatzeko ikastaroa egin genuen.
Author: Galder Gonzalez
Jçioqetik 171081era: informazio lexikografikoa igo daiteke jada Wikidatara
Mila urte igaro dira Donemiliagan abade batek hainbat glosa idatzi zituenetik, latinez idazten ari zen testua azaltzeko helburuarekin. Jçioq dugu idatzi zuen orrialde batean. Guec ajutu eç dugu beste batean. Hizkuntza erromantze batean (gaztelania edo aragoiera den eztabaidan dago) eta euskaraz idatzi zituen ohar horiek. Euskarazko testu ziurrik zaharrena da, eta ez dakigu egilea nafarra, arabarra edo errioxarra ote zen.
Mila urte igaro dira eta euskarak aldaketa asko izan ditu geroztik. Egunotan 50 urte beteko dira Arantzazun Euskara Batua sortuko zuen Batzarra egin zenetik. Hiztegiak sortu ditugu. Entziklopediak eratu ditugu. Euskarazko zientzia eta teknologia tresnak ditugu. Euskarazko irratiak eta telebistak sortu dira. Euskara Ilargira iristeko prest dago ere.
Wikipedia munduko Entziklopediarik handiena da, eta euskarazko webgunerik bisitatuena. Wikipediak badu senide bat, sei urte bete dituen Wikidata. Bertan, orain arte, kontzeptuak gehitzeko aukera zegoen. Ez da lan makala egindakoa, sei urte hauetan 48.000.000 kontzeptu baino gehiago sortu dira datu-base erraldoi horretan, eta euskarazko Wikipedian horien erabilpen masiboa egiten dugu. Orain arte, baina, kontzeptuak igo ditugu eta ez hitzak, esamoldeak edo hitzen formak.
2013an bertan sortu zen lehenengo eztabaida: kontzeptuak definitzeko gai baginen, hitzak ere lexikografikoki definitzeko aukera izan beharko genuke. Baina ez zen hain erraza, eta 5 urteko eztabaida izan da gaiaren inguruan. 2016an lehen garapen plana egin zen, bi urtez softwarea prestatzeko erronkarekin. Eta eztabaidak jarraitu du: nola heldu behar zaio hizkuntza guztietako hitz guztiak bildu, antolatu eta lotzeko erronkari? Gaur, 2018ko maiatzaren 23an, lehenengo hitzak igo dira Wikidatara, eta dagoeneko komunitatea hasi da gehiago gehitzen.
Orain urtebete eskaera bat egin ziguten: posible al da euskarazko “Easter Egg” bat sortzea? Hauek txisteak izaten dira, letrak eta hitzak batzeko balio dutenak. Badira batzuk bertan. Adibidez L314 (L letrak “lexema” esan nahi du) katalanezko pi hitza da. L42 ingelesezko answer da (txistea ulertzeko pista Q42 itemean dago). L24601 frantsesezko condamné hitza da (galdetu Jean Valjeani). Euskaraz ere lehen hitza aukeratu eta Easter Egg gisako sorpresatxo bat prestatzea zen helburua. Eta zein hitz hobea izioki baino? Euskarazko lehen hitz idatzi izan bazen, hemen ere hala izan beharko litzateke, ezta? Baina sorpresaren gakoa hitzari zenbaki bat lotzea zen. LEET hizkera erabili dugu horretarako. Hizkera hau 1980ko hamarkadan garatu zen, Interneten hasieran, eta zenbakiak eta letrak nahastearen ondorioa zen. Horrela e letra 3gatik alda zit3k33n, edo a letra 4 b4t3ng4t1k. Izioki hitzan erraza zen 1710k1 idaztea, baina k hori ere ordezkatu behar zenez, 8 jartzea pentsatu genuen. L171081 da lehen lexema, euskaraz igotako lehen kodea, lehen hitz haren baliokidea.
Eta orain zer?
Oraindik probetan gaude. Beste hitz batzuk igo daitezke, adibidez, abade. Baina hizkuntza guztietako hitz guztietako forma guztiak igotzeak baditu bere arazoak. Adibidez, esan dezakegu zein den hitz baten forma singular eta plurala, baina softwarea oraindik ez dago prest mugagabea adierazteko. Laster forma (F letrarekin adieraziko dira) guztiak (deklinazioak, adibidez) automatikoki sortzeko aukera egongo da, baita bilaketak egin eta hizkuntzen arteko loturak jartzeko.
Formez gain, zentzuak ere adierazteko aukera egongo da (S letrarekin adieraziko dira). Eta erabilera adibideak jartzeko aukera. Itzulpen automatikoak egiten dituzten sistemek aukera bat izango dute hitzen baliokideak bilatzeko, eta hitzen esanahiak ulertzeko.
Eta laster ere etimologiak zehazteko aukera egongo da, gaur egun Wiktionaryn dagoen bezala. Gaur egun Etytree deitzen den tresnak dituen aukerak masiboki erabili ahal izango ditugu. Eta batek daki zer beste aukera izango ditugun etorkizunean. Hau hasi besterik ez da egin… garai interesgarriak bizi ditugu!
Akordioa ahotsak.eus ekimenarekin 300 herritako euskarari buruzko bideoak Wikipediara ekartzeko
Ahotsak.eus proiektuak 346 herritako 5.657 pertsona elkarrizketatu ditu azken hamarkada eta erdian. Guztira 49.883 bideo pasarte ditu jada, ahozko ondarea biltzeko helburua duen proiektu honek. Altxorra da, benetako altxorra: milaka pertsona horiek euren pasarteak aipatzeak garrantzia berezia du etorkizunerako. Alde batetik euskararen aldaerak, esamoldeak eta moduak jasotzen direlako; bestetik, pertsona horien testigantzek herriaren historia eraikitzen laguntzen digutelako. Laster 300 herritako euskarari buruzko bideoak izango ditugu Wikipedian, bi proiektuen arteko lotura handituz.
‘Euskarazko libururik handiena’, orain arte Gipuzkoan egindakoaren aurkezpena
Bi urte dira Gipuzkoako campusaren eta Euskal Wikilarien Kultur Elkartearen artean elkarlanean ari garela, eta gaur Liburuaren Eguna dela probestu dugu “Euskarazko libururik handiena” leloarekin laburpena egiteko. Ikasle eta irakasle batzuekin batera, EHU, Eusko Jaurlaritza eta EWKEko kideok proiektu hau bultzatzeko egindako lana laburbildu dugu. Datu gisa: aurten Gipuzkoako campuseko ikasleek egindako Wikipediako artikuluekin 1.500 orrialdeko liburu bat egin daiteke, euskarazko libururik luzeena izango litzatekeena.
Txikipedia aurkeztu dugu HUHEZIn
Txikipedia jaio da, eta gaur aurkezpena egin dugu HUHEZIn. Txikipediaren helburua 8-13 urteko haur eta gaztetxoentzat Entziklopedia aske bat sortzea da, eta euskarazkoa izango da lehen Wikipedia proiektu bateratu bezala jasotzen. Vikidian orain arte egondako edukia berrantolatu, hedatu eta hobetu dugu proiektua abiatzeko. Dagoeneko 1.000 sarrera ditu proiektu honek.
Literatura unibertsala liburuzainekin landuz
Hezkuntza Programa abiatu genuenean jakintza eremu guztietako adituak behar genituela ikusi genuen kalitatezko artikuluak eskaini nahi baditugu, behintzat. Literaturako eremuari arreta berezia jarriko diogu 2018 honetan, hiru ekimen zehatzekin. Horietatik lehena literatura unibertsala liburuzainekin lantzeko proposamena izango da. Horretarako lehen genuen 30 artikuluen zerrenda hedatu eta 140 gairen zerrenda berritua argitaratu dugu gaur.
Teknopoliseko zientzia animazioak, libre
Aurrekoan aipatu genizuen Elhuyarren Zientzia eta Teknologia hiztegiko 6.500 definizio igo genituela Wikidatara, Elhuyar Fundazioarekin egindako akordioari esker. Gaur akordio horren beste albiste batekin gatoz: Teknopolis zientzia saioan eskainitako animazioak Commonsera igo dira gaur, lehen aldiz EiTBren eduki bat Creative Commons lizentziapean utziz.
Bertsomate
EWKEn martxan jarri dugun Hezkuntza Programaren baitan Bigarren Hezkuntzako ikasleei kontzeptuak errazteko bideak ireki nahi izan ditugu. Matematikan 100 kontzepturen inguruan ari gara lanean, askotan erraz azaltzea kostatzen zaizkigunak. Bertsolari eta matematikari den Jone Uriari bota genion erronka: posible litzateke zerrenda horretako kontzeptu batzuk bertso bidez azaltzea? Eta hau da emaitza:
Elhuyarren Zientzia eta Teknologia hiztegiko 6.500 definizio Wikidatan daude jadanik
Zer da zetonemia? Eta txoriandre pispoleta? Ba al dakizu zer den errabdomero bat? Elhuyarren Zientzia eta Teknologia hiztegiak milaka sarrera ditu, euskarazko terminoak eta euren gaztelania, frantses eta ingelesezko ordainekin, eta EWKEk Elhuyar Fundazioarekin egindako akordioari esker, horietatik 6.500 dagoeneko igo dira Wikidatara. Deskribapen labur horiekin onura handiak izango ditugu Wikipedian zein Elhuyarren, baina batez ere egunero termino espezializatuen esanahia bilatzen duten erabiltzaileak izango dira onuradun nagusiak.
Artikuluak sortu, zuzendu eta itzultzeko praktika eskaintzak Letren Fakultatean
Eusko Jaurlaritzarekin egiten ari garen Hezkuntza Proiektuaren baitan EHUren Fakultate ezberdinetan aurkezpenak egin ditugu abenduan zehar. Letren Fakultatean egindako bileratik proposamen bat jaso genuen: ikasleek egin behar dituzten praktika gisa artikulu sorta batzuk sortu, zuzendu edo itzultzeko eskaria luzatzea. Gaur bertan martxan jarri da eskaintza, EHUk duen GAUR sistema bidez, otsaila eta martxoan zehar 4 ECTS kreditu lortzeko bidea emanez nahi duten ikasleei.