Eskoziako Gaelerazko Wikipedia (GD WP) urruti geratzen zaigu: Europa iparraldeko bazter bateko itsasarte eta mendixka malkarretako zoko-mokoetan galdurik begitantzen zaigu. GD WPk, baina, ordekara eta hirira nahi, gaelerak bezala, eta, ahalegin horretan, txalotzekoa da Michael Bauer, besteak beste, egiten ari den lana.

Michael Bauer, “Akerbeltz”, luze eta zabal aritu da Wikipedia horretan, eta hari egin diogu elkarrizketa. Ondo ezagutzen ditu Wikipedia txikien ajeak, baina gainera, euskalduna da, euskara duena, baita beste hainbat hizkuntzaduna ere. Euskaraz eskaini digu elkarrizketa. Celtic Knot tradizio zeltako Wikipedia proiektuen topagunean egon ginen elkarrekin Edinburgon, eta orain berarekin solas egiteko parada paregabea eskaini digu. Atsegina zaigu harekin EU Wikipediaz, Wikimediaz, EN WPz eta WPko hizkuntz gutxituen gorabeherez hitz egitea.

1. Eskozian bizi zara, baina ez zara jatorriz Eskoziakoa, bai ordea eleaniztuna. Nola erabaki zenuen gaelera ikastea, bertako hizkuntza gutxitu bat?

Egia da, jatorriz Alemaniakoa naiz, erdi alemaniarra eta erdi txinatarra, gure ama Hong Kongekoa baita. Nahiko istorio korapilatsua da baina hitz gutxitan, eskolan nintzelarik, Irlandako gaelera ikasten hasi nintzen klase batean. Gero euskara ikasi nuen eta Eskoziako nire “hirugarren” hizkuntza zen. Interneten bidez, Eskozian bizi zen gizon batekin topo egin nuen eta, geroxeago, Municheko LMU Unibertsitatetik Edinburgeko Unibertsitatera aldatu nintzen eta, hemen bainengoen, oso gauza normala zen niretzat hemengo gaelera ikastea. Hor egon nintzen 4 urtez, eta gero hemen Glasgowen beste ikastaro bat egin nuen, ze unibertsitatean jaso nuen gaelera nahiko akademikoa zen eta konfiantza falta zitzaidan kafe bat eskatzeko!

2. Hizkuntza gutxituetako Wikipedien artean alde handiak daude: katalanen WP mundu osoko hemeretzigarren postuan da artikuluen kopuruan; euskarazko WP, berriz, hogeita hamaikagarrena, 285.182 artikulurekin. gaelerazko WP ehun eta hamazazpigarren postuan da, 14.607 artikulu ditu, ez da asko…

Ez, baina demografiari begiratuz, ez da arraroa. 60.000 hiztun baino gutxiago ditugu eta haien artean, askok ez dakite gaelera irakurtzen edo idazten. 1872eko Ley del Vascuence bezalako lege batez gaelerazko hezkuntza debekatu zen, eta lege horren oztopoak oraindik sufritzen ari gara. Eta oso berandu hasi zen berriz gaelerazko hezkuntza, 1980an, eta gaur ere %1ek baino gutxiagok ikasten du Eskozian gaeleraz. Hiztun gutxi, artikulu gutxi. Gainera, denetatik dago, zirriborroak nagusiki, eta askok oso gaelera txarra erabiltzen dute, batzuetan ulertezina. Wikipediako lankide gehienek gaelera ikasi dute, eta batzuek oso gaelera ona dute eta beste batzuek okerragoa.

3. Wikipediako estatistiketan, beste parametro garrantzitsu bat editore aktiboena izaten da. Zuek 35 dauzkazue, estatistiken zerrendan dioenez: nola handitu daiteke kopuru hori? Elkar ezagutzen duzue?

Batzuk ezagutzen ditut, beste asko ez. Zaila da, handitzea bakarrik ez da konponbidea: demagun ekintza baten bidez hogei lankide berri agertzen direla; bermerik ez gaelera nahiko ona izango dutela, eta lauzpabost administrari ditugu. Orduan, haien lanak zuzendu behar badituzte, lehen baino okerrago izango dira gauzak. Nire ustez, hizkuntza horren gutxitua baldin bada, gauza onena izango da lankide batzuk kontratatzea. Irakasle jubilatuak, adibidez, normalean alfabetatuak dira, eta gai ezberdinak ondo ezagutzen dituzte. Ez litzateke diru handi-handia gastatuko. Horrela, behar ditugun gauzak izango ditugu: artikulu on eta luzeak eta, kasu onenetan, ingelesezko artikuluetan ez dagoen informazioarekin. Zirriborroak baino ez baldin badituzu Wikipedia batean, naturalki erdarazko WP batera joko du jendeak, baita nik ere, informazioaren bila banabil.

4. Hizkuntza gutxituetako Wikipediek, guztiak gutxituak izanagatik ere, erronka desberdinak dauzkate; berbereak, adibidez, ez dira ados jartzen erabili beharreko alfabetoari buruz, beste batzuen erronka nagusia WP jakin hori berrikuntza teknologikoetara egokitzea da, eta beste batzuek, berriz, GLAM eta Hezkuntza programak garatu ditugu. Zein aurreikuspen dituzu une honetan GD WPrako? Zer eragozpen ditu?

Alde hartatik ez dugu eragozpen handirik, egia esan, agian lankide gutxi garelako… Alfabeto aldetik, bai, ortografia ezberdinak ditugu, baina haien arteko ezberdintasunak nahiko txikiak dira. Gainera, oso historia luzea du gaeleraren idazkerak: erromatarren aroa bukatu eta gero, gaelera zaharra izan zen idatzitako lehen herri-hizkuntza, VI. mendetik aurrera. Horregatik oso ohituta dago jendea idazkera ezberdinak ikusten.

5. Hizkuntza gutxituetako WPek zerbait egin dezakegu elkarri laguntzeko?

Ba… bai, zerrenda luzea dut 🙂 Baina zerrendan goi-goian bi gauza daude:

  • Txantiloiak itzultzea errazagoa izango balitz, askoz errazagoa izango litzateke WPko tresna “bereziak” kopiatzea. Lankide gutxi baldin badituzu eta, are eta gutxiago, kodea menperatzen dutenak, oso zaila gertatzen da artikulu politak idaztea.
  • Bigarrena Wikidatarekin lotuta dago. Celtic Knot biltzarrean Euskal Herriko taldeak lagundu egin zigun biografia txantiloiak automatizatzeko Wikidata erabiltzen. Oso tresna erabilgarria da. Adibidez, behin “Arrantzalea” itzuli eta gero, ehun artikulutan agertuko da automatikoki eta, datuak aldatzen badira, adibidez, norbait hiltzen bada, automatikoki berritzen da.

Denbora asko salbatzen dute horrelako tresnek. Hala ere, ez dira oso user-friendly, developer bat ez baldin bazara. Etxean saiatu nintzen “Eraikin” txantiloia egiten, baina ezin nuen. Horrelako tresnak agertzen direnean, gu bezalako WP txikiek asko lagunduko genioke elkarri tresna horiek erabilerrazak egingo balituzte, informatikako diploma bat behar izan gabe ere.

6. Euskaraz zu entzutea pozgarria da! Zure izena ere euskal izena da. Nolatan?

Akerbeltz hori? Ba… Mikel dut izena ta Interneten ibiltzen hasi nintzenean, txat geletan beti ehun eta bat “Mikel” zeuden ia. Izen bitxi baten beharrean nengoen, eta une hartan euskara ikasten ari nintzen, eta bururatu zitzaidan “Akerbeltz”ekin saiatzea. Eta noski, Interneten Akerbeltz gutxiago zeuden Mikel baino. Gero, lehen webgunea egiteko asmotan nenbilelarik, izen bat behar nuen, eta Akerbeltz aukeratu nuen.

7. Ingelesezko WPra etorriz, hor ere aritu zara, nahiz eta egun nahiko utzita duzun. Luze eta zabal landu dituzu euskal gaiei buruzko artikuluak…

Bai, hasieran lan atsegina zen baina Ingelesezko WPa aldatzen ari da. Bandalo asko, Wiki-abokatu asko, eta administratzaileek ez dute asko laguntzen. Azkenean, egoerak nazkatuta utzi ninduen, eta nahiz eta orri batzuk oraindik zaintzen ditudan, lan egiteko une bat dudanean, Gaelerazko WPan egiten dut lan. Bandalo eta abokatu gutxi!

8. Bukatzeko, azken urteotan Wikimedia mugimendua asko indartu eta garatu da. Nola lagundu diezaiokete hizkuntza gutxituetako proiektuek Wikimediari, eta alderantziz?

Gure munduko berriekin WP handituz, uste dut. Bereziki Ingelesezko WPan artikulu nahiko on bat idazten baduzu, askotan zabaltzen da beste WPetara. Adibidez, 2009an erromintxelari buruzko artikulua hasi nuen, eta segitu egin nuen Good Article mailara iritsi arte, eta idatzi nuena gaur gutxienez beste 3 WPtan agertzen da. Truke ona, esango nuke.

Eskerrik asko zure jardunagatik, Michael, eta zorte on Gaelerazko WPn!

1 comments